System zmianowy

System zmianowy – niezbędny w ciągłym trybie pracy

Jako przedsiębiorca w branży, gdzie produkcja trwa w ruchu ciągłym czy też potrzebna jest stała obsługa klientów lub pacjentów, musisz zadbać o właściwy system pracy zmianowej. Zamierzasz go dopiero wprowadzić? A może praca na zmiany to rutynowy rozkład czasu pracy w Twojej firmie?

Niezależnie czy dopiero wprowadzasz pracę na zmiany, czy też w Twojej firmie pracownicy świadczą pracę w różnych porach dnia i/lub nocy już od dawna – warto przypomnieć sobie zasady, które zapewnią sprawne funkcjonowanie Twojej firmy w systemie zmianowym.

Rodzaje pracy zmianowej

Jako pracodawca masz duży wpływ na ustalanie zasad pracy zmianowej – możesz ja zastosować w swojej firmie w każdej chwili. Z pewnością też wiesz, że istnieje kilka rodzajów systemów zmianowych, które różnią się w zależności od potrzeb firmy i charakteru pracy:

• system autokratyczny – opiera się na centralnym zarządzaniu i hierarchii. Decyzje dotyczące zmian są podejmowane wyłącznie przez Ciebie jako przedsiębiorcę lub Zarząd a pracownicy mają ograniczony wpływ na proces decyzyjny;
• systemy partycypacyjny – w którym dopuszczasz zaangażowanie pracowników w proces decyzyjny. Mogą oni wyrażać swoje opinie i wpływać na kształtowanie zmian w organizacji czasu pracy;
• system hybrydowy – łączący elementy systemu autokratycznego i partycypacyjnego, a więc decyzje są podejmowane przez Ciebie jako przedsiębiorcę lub Zarząd, ale pracownicy mogą uczestniczyć w procesie decyzyjnym czy też wyrażać swoje opinie.

W zależności od specyfiki działalności Twojej firmy możesz wprowadzić rozkład pracy zmianowej w systemie:

• nieciągłym – praca na dwie zmiany z przerwą w nocy i na koniec tygodnia;
• półciągłym – praca na trzy zmiany z przerwą w pracy na koniec tygodnia;
• ciągłym – praca przez 24 godziny na dobę przez wszystkie dni tygodnia.

Co powinieneś wiedzieć o zmianowym systemie pracy…

… musi być dostosowany do potrzeb firmy i pracowników. Powinieneś go tak zorganizować, aby efektywnie zarządzać procesem produkcji, a jednocześnie zminimalizować jego negatywny wpływ na wydajność pracy pracowników, ich kondycję i zdrowie, a przy tym nie naruszać przepisów prawa pracy.

Jako pracodawca w firmie o zmianowym trybie pracy, powinieneś stosowne zapisy umieścić w umowach o pracę, regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy lub obwieszczeniu o czasie pracy. Nie możesz jednak bezpośrednio zmusić pracownika do pracy na zmiany. Natomiast wprowadzając nową organizację czasu pracy, możesz niechętnym tym zmianom pracownikom – na podstawie wypowiedzenia zmieniającego – wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy z jednoczesną propozycją nowych warunków. Jeśli nie zostaną przez nich przyjęte, możesz wypowiedzieć im umowy o pracę.

Pracownikom zatrudnionym w systemie zmianowym powinieneś, zgodnie z Kodeksem pracy, zapewnić nieprzerwany odpoczynek od pracy – w trakcie doby powinno być to 11 godzin, a w trakcie tygodnia – 35 godzin. Z zasady przerwa pomiędzy zmianami powinna przypadać w niedziele. W systemie ciągłym – za pracę w niedzielę powinieneś wypłacić dodatkowe wynagrodzenie lub zapewnić inny dzień wolny od pracy.

Stwórz harmonogram z rozkładem czasu pracy!

W sprawnym zorganizowaniu pracy na zmiany będzie pomocny harmonogram z rozkładem czasu pracy każdego pracownika Twojej firmy. Powinny w nim znaleźć się konkretne dni oraz godziny świadczenia pracy oraz dni wolne. Nie możesz zatrudniać w porze nocnej kobiet w ciąży, pracowników młodocianych, pracowników – rodziców sprawujących opiekę nad dziećmi w wieku do 4 lat, a także osób niepełnosprawnych, chyba że uzyskały stosowne zaświadczenie lekarskie.

W firmie z systemem zmianowym jako pracodawca powinieneś zwracać większą uwagę na zdrowie fizyczne i psychiczne swoich pracowników, tak aby uniknąć spadku kreatywności i motywacji do pracy, produktywności, ryzyka popełniania większego błędów, a także wypalenia zawodowego. Praca w różnych porach może wpłynąć na wydajność, dlatego powinieneś zadbać o zdrowie swoich pracowników, przerwy i rotacje zmian oraz elastyczność czasu pracy.